Αυτή η ιστορία αρχίζει την άνοιξη του 1887. Τότε οι θάλασσες και οι ξηρές δεν είχαν την σημερινή φωταψία, ήταν σκοτεινές.
Σκοτεινοί όγκοι μέσα στη νύκτα ήταν τα νησιά που όριζαν και τα περάσματα .
Αποφασίζεται η ίδρυση του φάρου πάνω από το ακρωτήριο Αρμενιστής.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, εμφανίζονται νέες εφευρέσεις, νέες μέθοδοι, νέες τεχνικές σε καλπάζοντα ρυθμό. Βρισκόμαστε στην έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης.
Στα μεγάλα εμπορικά κέντρα του κόσμου οργανώνονται εκθέσεις, πάνω σε νέα προϊόντα, σε νέες μεθόδους.
Μία μεγάλη διεθνής έκθεση διοργανώνεται στο Παρίσι το 1889. χάριν πρωτοτυπίας και εντυπωσιασμού στήνεται ειδικά για την έκθεση ο Πύργος του Γουσταύου ʼϊφελ στο Παρίσι. Ένα έργο που αναστάτωσε στην εποχή του.
Σ΄ αυτή την έκθεση εκθέτει η SAUTTER-LEMMONIER το φωτιστικό μηχάνημα, και βραβεύεται. Αυτό το μηχάνημα θα τοποθετηθεί στο φάρο Αρμενιστή, από το 1891 έως το1983 που μεταφέρθηκε και εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο στη Χώρα της Μυκόνου.
Συγκροτήθηκε επιτροπή ώστε να γνωμοδοτήσει για προτάσεις κατασκευής νέων φάρων. Αν και ήδη υπήρχε ανάγκη ύπαρξης φάρου στο πέρασμα Τήνου-Μυκόνου, προτείνεται η κατασκευή του, το 1890.
3.περί κατασκευής του φάρου
Και φθάνει το 1890 .Το έτος που εκδίδεται «το πορτραίτο Ντόριαν Γκρέι», του Όσκαρ Ουάιλντ, που γεννήθηκε η Αγκάθα Κρίστι , που χάνει τις εκλογές ο Χαρίλαος Τρικούπης...και αρχίζουν οι διαδικασίες ανέγερσης του φάρου.
Αναλαμβάνει ο Γάλλος μηχανικός συνεργαζόμενος με τον Έλληνα εργολάβο στη θέση Βουρβούλιακας (= βρυκόλακας) να κτιστεί ο φάρος.
Από τη παραλία «Χουλάκια», ξεφορτώνονταν τα υλικά για τη κατασκευή του φάρου.
Κτίζεται φάρος με κατοικία φαροφυλάκων 6 δωματίων, με κουζίνα, τουαλέτα, στέρνα, αποθήκες, και κοιτώνες.
Από το κτήριο ξεπροβάλλει οκταγωνικός πύργος 8μ., διαμέτρου 3μ. και πάχους 0,05μ..
Στην κορυφή τοποθετείται ο κλωβός με το υαλοστάσιο γύρω-γύρω που όλο αυτό εμπεριέχει το φωτιστικό σύστημα.
Αυτό αποτελείται από την πηγή του παραγομένου φωτός και το σύστημα τροφοδοσίας του, τους φακούς μεγέθυνσης και κατεύθυνσης του φωτός (παράλληλα με την θάλασσα), τον μηχανισμό περιστροφής του όλου φωτιστικού συστήματος με τα πτερύγια περιστροφής και ρύθμισης της περιοδικότητας καθώς και τον μηχανισμό ανέλκυσης του βάρους πάνω ώστε να δίνει δύναμη στην περιστροφή.
Η κύρια είσοδος του φάρου είναι η σημερινή δεύτερη κατά σειρά πόρτα με την αναγραμμένη χρονολογία «1891» από πάνω. Αυτός ο προθάλαμος είναι κατασκευή μεταγενέστερη και έγινε βάση των αναγκών των φαροφυλάκων. Ένας χώρος που χρησίμευε για την προστασία του κτηρίου αλλά και της καθημερινής ζωής των φυλάκων από τις καιρικές συνθήκες.
Αποτέλεσε και τον χώρο υποδοχής επισκεπτών στο φάρο, και το δωμάτιο με το τηλέφωνο αργότερα..
Ο χώρος των συναντήσεων και της επικοινωνίας.
Όλο το κτήριο έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με γνώμονα την σωστή λειτουργία των μηχανημάτων του.
Οι φάροι είναι απόλυτα εργονομικά κτήρια . Η φαροικία, ο πύργος, το φωτιστικό σύστημα, τα εξωτερικά βοηθητικά κτίσματα, ο περιβάλλοντας χώρος καθώς και η στεριανή και θαλάσσια πρόσβαση, ΟΛΑ αυτά αποτελούν το σύνολο αυτού του εργαλείου που ονομάζουμε φάρο.
Ο μετέπειτα δρόμος που εξυπηρετούσε τους φαροφύλακες, με την πλησιέστερη θαλάσσια πρόσβαση ήταν από τον Τούρλο-ʼγιο Στέφανο .
Ο θεμελιωτής του Φαρικού Δικτύου Στυλιανός Λυκούδης το 1917 εκδίδει το μοναδικό έως σήμερα έγκυρο σύγγραμμα «ιστορικόν περί των φάρων».
 . 
5.Φάρος, ένα κύτταρο ζωής
ʼρχισε ο φάρος να λειτουργεί, δημιουργώντας ένα κύτταρο ζωής, διατηρώντας ως κατοίκους προσωπικό από τρία έως έξι άτομα σε βάρδιες. 'Ήταν το προσωπικό που χρειαζόταν ο φάρος για να λειτουργεί. Υπήρχε δε και ο επιστάτης, ο προϊστάμενος του Φάρου.
Οι φαροφύλακες ανήκαν, και ισχύει μέχρι σήμερα, στο Σώμα των φαροφυλάκων της Υπηρεσίας Φάρων του Πολεμικού Ναυτικού. Η Υπηρεσία Φάρων είχε πάντα στη δικαιοδοσία της την διαχείριση των φαροφυλάκων ώστε να καλύπτεται η καλή λειτουργία των φάρων σ' όλη την Ελλάδα.
Έτσι λοιπόν οι φαροφύλακες μετατίθεντο σε άλλο φάρο κάθε δύο χρόνια περίπου. Συχνά όμως συναντάμε περιπτώσεις, ντόπιοι φαροφύλακες να έχουν υπηρετήσει για αρκετό χρόνο στο τόπο τους που είχε φάρο.
Μαζί με τους Μυκονιάτες φαροφύλακες, υπηρετούσαν και άλλοι, από άλλα μέρη της Ελλάδος. Είχαν δε το φάρο και ως κατοικία τους.
Ο φάρος Αρμενιστής δεν ανήκει στους δύσκολους φάρους, αυτούς που είναι σε απομακρυσμένα και δυσπρόσιτα σημεία.
Ήταν ο φάρος που σε κοντινή απόσταση υπήρχαν οι μόνιμες κατοικίες οικογενειών,(Ξενάριος, Βαρδαλάχος, Γρυπάρης) που πάντα είχαν και μια επαγγελματική σχέση με το φανάρι . (ως φαροφύλακες ή ως έχοντες τα ζώα που διευκόλυναν τους φαροφύλακες σε μεταφορές, ειδοποιήσεις και εφοδιασμούς).
Πέραν όμως των καθαρά υλικών εξυπηρετήσεων, αυτά τα κοντινά σπίτια διατηρούσαν την «ζεστασιά» της συντροφιάς μέσα στο σκληρό περιβάλλον του κάβου.
Έτσι τα «χωριά», οι μεμονωμένες οργανωμένες αγροικίες, κατά την Μυκονιάτικη διατύπωση, των οικογενειών Ξενάριου, Βαρδαλάχου, Γρυπάρη, (Βορνιώτες), αποτελούν και σημεία υποστήριξης των φαροφυλάκων. Ένας λόγος που δεν παρατηρούμε γύρω από το φάρο απόπειρες καλλιέργειας τη γης. Μόνο κυνήγι, τότε άφθονα αγριοκούνελα, σήμερα κανένα, και ψάρεμα.
Κάποτε-κάποτε έχουν μείνει οι φαροφύλακες με τις πολυμελείς οικογένειές τους. Με οικογένειες από 7 έως 10 παιδιά. Μία συνήθεια που επαναλαμβανόταν και μετά τον Β΄ΠΠ .
Το 1927 ο μηχανισμός του φάρου αναβαθμίζεται και από τα 23 ναυτικά μίλια φωτοβολίας, φθάνει τα 35ν.μ.
Ο φάρος έπαυσε να λειτουργεί. Τον χρησιμοποιούν αρχικά οι Ιταλοί και μετέπειτα οι Γερμανοί, ως παρατηρητήριο.
Στις 23 Απριλίου 1944 γίνεται η σύλληψη του τελευταίου γερμανού στρατιώτη και επικεφαλής της δύναμης του φάρου. Πρωτοστατεί ο Κώστας Ζουγανέλης με την ομάδα «ΑΕΡΑ»: Νίκος Πολυκανδριώτης του Γεωργίου , Δημήτρης Μπέρτος , Νίκος Φιορεντίνος , Θεόδωρος Κουντούρης , Ελευθέριος Ασημομύτης , Μιχάλης Κουσαθανάς , Δημήτρης Στάης , Χανιώτης
Ο Κώστας Ζουγανέλης, αδελφός του ήρωα Φλώριου Ζουγανέλη και γιός του Φαροφύλακα και μετέπειτα προϊστάμενο στο φάρο, Γεράσιμο Ζουγανέλη. Ένα παιδί που είχε ζήσει στο φάρο. Αργότερα διατελεί δήμαρχος Μυκόνου. Τότε λαμβάνει μία επιστολή από έναν γερμανό όπου καλεί να μάθει για τους ανθρώπους των γεγονότων στη Μύκονο το '44. Κύκλοι ζωής στις περιστροφές του φάρου!
7. Φαροφύλακες στη Μύκονο
Ζουγάνες Βαρδαλάχος, ένας δυνατός άνθρωπος. Έκανε τις δουλειές στο φάρο αν και μονόχειρας.
Ο φαροφύλακας Κώνσταντής Γαλούνης
Ο φαροφύλακας Ιωάννης Βαρδαλάχος
Διετέλεσε επίσης στην Ύδρα (Ζούβρα), Αίγινα(ʼγ. Απόστολοι), Αρκίτσα, Ικαρία (Πάππας)
Ο φαροφύλακας Ντεμένεος Γρυπάρης (καφές)
Ο φαροφύλακας Τάσος Κονταράτος και η οικογένειά του
Ο φαροφύλακας Ιωάννης Μαυροκέφαλος
Ο φαροφύλακας Γεράσιμος Ζουγανέλης
Ο Δημήτρης Κοντοδήμας ο τελευταίος φαροφύλακας.
Έχει παντρευτεί την ανηψιά του φαροφύλακα Γιάννη Βαρδαλάχου.
Ο Μανώλης Ξενάριος είχε αναλάβει τις μεταφορές και εφοδιασμό του φάρου με τα μουλάρια του, και αργότερα με το αγροτικό του αυτοκίνητο.
Tα χρόνια περνούν, αλλά η βάρδια όχι! Ένας καημός των φαροφυλάκων.
Η βάρδια των φαροφυλάκων είναι νυκτερινή. Η ώρα της αφής (ανάμματος)του φάρου, είχε την ιδιαίτερη φροντίδα της.
Κατά τη διάρκεια της νύκτας, ανά δύο ώρες στον συγκεκριμένο φάρο, ο φαροφύλακας έπρεπε να είναι πάνω στον κλωβό στο φωτιστικό μηχάνημα, για να μαζέψει το συρματόσχοινο με το βαρίδι στην άκρη του, που κρέμεται σε όλο το ύψος του πύργου, για να διατηρήσει την τακτή περιστροφή του φάρου.
Είναι μία δουλειά που απαιτεί δύναμη, γιατί το βαρίδι είναι ..βαρύ!
Την συνεχή επίβλεψη για την σωστή λειτουργία συνολικά του «εργαλείου» Φάρος.
Και κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθαρισμός από τα υπολείμματα της καύσης όλο το βράδυ, συμπλήρωση καυσίμου, προσωπικό νοικοκυριό, μαγείρεμα, άντληση νερού από τη δεξαμενή, προσωπικές ενασχολήσεις, και ύπνος.
9. Πλησιάζοντας στο σήμερα
Ο φάρος μετά τον πόλεμο, 1945, ξαναλειτούργησε με πηγή ενέργειας το πετρέλαιο. Οι ανάγκες για πολυάριθμο προσωπικό στους φάρους αρχίζουν να μειώνονται σημαντικά.
Το 1982 ο φάρος ηλεκτροδοτείται .
Το 1985, ο τελευταίος φαροφύλακας Δημήτρης Κοντοδήμας, κλειδώνει το φάρο μιας και η καθημερινή παρουσία του στο φάρο ήταν πλέον περιττή.
Ο φάρος Αρμενιστής έχει αυτοματοποιηθεί πλήρως.
Το βιβλίο που καταγράφονται όλοι οι φάροι για χρήση των ναυτιλλομένων είναι ο Φαροδείκτης Ελληνικών Ακτών.
Ο φάρος Αρμενιστής κλείνει και αφήνει την λήθη να τον καταστρέφει.
Το ένα κομμάτι του βρίσκεται ασφαλές από το 1988, ως έκθεμα στο κήπο του Ναυτικού Μουσείου Αιγαίου, στη Χώρα της Μυκόνου, Ιδρύματος Π. Δρακοπούλου.
Μοναδική περίπτωση αποτελεί για την Ελλάδα η φροντίδα και η δαπάνη που απαιτήθηκαν ώστε να διασωθεί το εξαίρετο φωτιστικό μηχάνημα του Φάρου.
Το άλλο του κομμάτι, στέκει ακόμη αγέρωχο, να επιτελεί ακόμα το καθήκον του, να φυσά και να βουίζει όλο το κτήριο από τα χαλασμένα πορτοπαράθυρα, να πέφτουν οι σοβάδες σιγά-σιγά εκεί που έσφυζε από παιδικές φωνές στον απομακρυσμένο τόπο του Φαναριού.
Ένας χώρος εργασίας και κατάθεσης ζωής. Ένα κτήριο «εργαλείο» που η γοητεία που εκπέμπει, ελκύει ανθρώπους που έρχονται συχνά για να βρεθούν απλά σ' αυτό το καθαρό και ήσυχο μέρος . ... ένας Αρμενιστής Φάρος .
Απ τό σημείο του Αρμενιστή κάθε βράδυ ο φάρος ανάβει και καθοδηγεί τα πλοία. Τόπος καθάριος απ΄ των ανθρώπων τα μικρά, τόπος με τις δικές του μυρωδιές αλατιού και βοτάνων. Τόπος με τους ήχους των πουλιών και των φρυάνων, Τόπος που η ματιά πετά πιο ψηλά απ΄ τη γη και τη θάλασσα. Αντίκρυ του, η Τήνος, και το ψηλότερο βουνό της, ο Τσικνιάς. Τόπος γέννησης αέρα-βοριά.
Δυτικότερα η Σύρος και οι Δήλες. Βορειότερα εκεί που ο Τσικνιάς χαμηλώνει προς την θάλασσα, εκεί βρίσκεται ο φάρος Παπάργυρας, στη Λειβάδα της Τήνου.
Αυτοί οι δύο φάροι σηματοδοτούν το στενό θαλάσσιο πέρασμα ανάμεσα Τήνου - Μυκόνου.
Ανατολικά , απ΄τη μεριά που έρχεται ο δρόμος στο φάρο, είναι όλο το υπόλοιπο νησί της Μυκόνου.
Όλα τα ανθρώπινα έρχονται μόνο απ΄τον δρόμο.
Ο Φάρος για το νησί αποτελεί έναν ιδιαίτερο πόλο έλξης. Ένα ξεχωριστό κτηριακό αξιοθέατο συνδυασμένο με ό,τι καλύτερο διαθέτει ακόμα η Ελλάδα την ποικιλία του απέριττου, αισθήσεις σε εγρήγορση, με ένα μέτρο που διδάσκει και στέκει εκεί φρουρός των θαλασσών και της μνήμης. Φωτίζει την ελπίδα και την ειρήνη. Οι φάροι είναι έργα ειρήνης και χρειάζονται και συνθήκες σταθερότητας για να λειτουργούν. Τουλάχιστον η ιστορία αυτό μας επιβεβαιώνει.
Το βιβλίο διατίθεται δωρεάν στον Φάρο Αρμενιστή και περιέχει την ιστορία του φάρου και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Η έκθεση ξεκίνησε, ο φάρος είναι ανοικτός και δέχεται επισκέπτες.
Η Μύκονος πραγματικά αγκάλιασε αυτή τη προσπάθεια. Και την στήριξε.
ʼνθρωποι και φορείς προσφέρθηκαν να βοηθήσουν, να συμμετάσχουν, να είναι παρόντες στην έκθεση στο Φανάρι,
Στον Αθανάσιο Κουσουσαθανά-Μέγα, Δήμαρχο Μυκόνου, το Δημοτικό Συμβούλιο και ιδιαιτέρως τον κο Ιωάννη Κονταράτο, την κα Ειρήνη Γρυπάρη, τον κο Μιχάλη Ασημομύτη, την κα ʼννα Καμμή, τον Πολιτιστικό-Λαογραφικό Σύλλογο Γυναικών Μυκόνου, την ʼννα Λοΐζου, Φρατζέσκα Χανιώτη, την οικογένεια Δαμιανού Ξενάριου, τον Δημήτρη Κοντοδήμα, τον Δαμιανό Γρυπάρη, την Μαριγούλα Ράμπια, την Βούλα Κουκά, τον Φίλιππο Μενάρδο, τον Γεράσιμο Ζουγανέλη, την Ειρήνη Συριανού, τον Αλέκο Σταυρακάκη, τον Μίλτο Αδαμόγλου, την Νατάσα Καμμή, τον Νικόλα Γρυπάρη , τoν Αλέκο Γαλούνη, την Κατερίνα Ζουγανέλη, τον Ιάσωνα Ορόσκο.
|
|
